CHÚ GIẢI TIN MỪNG
CHÚA NHẬT TUẦN I MÙA VỌNG - NĂM C
TIN MỪNG: Lc 21,25-28.34-46
Noel Quesson - Chú Giải
Hôm nay, bắt đầu năm Phụng vụ mới. Sau thánh Máccô, giờ đây thánh Luca trình bày cho ta Mầu nhiệm của Đức Giêsu.
Ngay từ Chúa nhật đầu tiên này, chúng ta được đặt vào một biến cố “sớm hơn”. Thời gian Mùa Vọng là thời gian gợi lại việc Đức Kitô “đến": Ngài đã đến tại Bêlem ngày Giáng sinh...Ngài đang đến trong mỗi biến cố, trong mỗi bí tích... Ngài sẽ đến vào Ngày cánh chung.
Đức Giêsu nói với các môn đệ biến cố Người quang lâm: "Sẽ có những điềm lạ trên mặt trời, mặt trăng và các vì sao. Dưới đất, muôn dân sẽ lo lắng hoang mang trước cảnh biển gào sóng thét....".
Ở đây chúng ta tiếp cận với lối văn “khải huyền". Loại văn chương này xuất hiện tại ít-ra-en, hai thế kỷ trước Đức Giêsu, và kéo dài sau đó một thế kỷ nữa. Lối văn Kinh thánh này tiếp theo thời kỳ ngôn sứ. Mọi hy vọng của các ngôn sứ đều đã đổ vỡ: dân Ít-ra-en, thay vì được độc lập lại bị tháp nhập và chịu lệ thuộc các đế quốc ngoại giáo liên tiếp, khiến ta có cảnh tưởng là lịch sử đã thoát khỏi bàn tay điều khiển của Thiên Chúa, Đó là một gai chướng, một thử thách cho đức tin. Do đó, trước hết, trào lưu khải huyền muốn phục hồi niềm hi vọng, bằng cách dù gặp thất bại, vẫn lớn tiếng hô lên sứ điệp của các ngôn sứ: Thiên Chúa là chủ tể lịch sử. Ngài sẽ chiến thắng: Chiến thắng trên sự dữ. Vì không ai biết chiến thắng sẽ được thực hiện như thế nào, nên người ta diễn tả bằng một thứt ngôn ngữ ước lệ, với những hình ảnh vũ trụ vĩ đại và lộng lẫy.
Theo kiểu nói truyền thống đó, ba khoảng không gian lớn đều bị rung chuyển: bầu trời, trái đất, biển Cả. Sự lộn xộn ập xuống trên vũ trụ, để "tạo dựng” một thế giới mới. Ta có thể so sánh với Isaia (13,9-10.34, 3-4), trong sách đó tác giả cũng dùng những hình ảnh thảm lại để diễn tả sự sụp đổ của Babylon: đó là một bằng chứng nói lên, ta không được hiểu những hình ảnh đó theo mặt chữ. Các vì sao sẽ "từ trời rơi xuống", “mặt trời sẽ không còn chiếu sáng nữa", là cách nói nhằm diễn tả Thiên Chúa là chủ tể. Cũng đừng quên rằng, phần lớn các dân tôc phương Đông cổ đều thờ các tinh tú như những thần linh ngự trên cao, điều khiển thế giới và quyết định số phận con người. Và ta nghĩ đến khoa tử vi cùng chiêm tinh học hiện nay vẫn còn ăn khách. Nếu "chủ dân", các "goim", tôn thờ các tinh tú như các thần linh mới, thì Ít-ra-en trong truyền thống khải huyền của mình đã tuyên bố rằng, sẽ có ngày những thần linh này bị tiêu tan một cách thê thảm: các vì sao, mặt trời sẽ rớt xuống... không có thần nào khác, ngoài Thiên Chúa!
Chính Luca cũng không ngần ngại sử dụng thứ ngôn ngữ khải huyền này, để ghi lại ruột cuộc nhật thực vào lúc Đức Giêsu tắt thở trên thập giá (Lc 23,44): đó là cách nhấn mạnh rằng, nhớ biến cố lịch sử tại đồi Gôn-gô-tha, Thiên Chúa đã dứt khoát can thiệp vào lịch sử loài người: Đức Giêsu sẽ đến trên mây trời! Thế giới cổ xưa qua đi, một thế giới mới đã khai sinh! Thập giá, đó là cuộc chiến thắng, là vinh quang của Ngài, mà buổi sáng Phục sinh sẽ làm bừng dậy cách công khai trước một thái dương mới.
Muôn dân sẽ lo lắng hoang mang... Người ta sợ đến hồn xiêu phách lạc, chờ những gì sắp xuống địa cầu, vì các quyền lực trên trời sẽ bị lay chuyển..
Hơn thánh Mác-cô trong đoạn văn tương tự, mà cách đây mười lăm hôm ta đã được nghe, thánh Luca nhấn mạnh đến phản ứng của con người trước những biến cố như dấu chỉ: nghĩa là nhắm đến thảm kịch của con người hơn là một xáo trộn có tính vật chất. Con người thuộc mọi thời đại con người thời nay cũng như con người thời đó, thường có khuynh hướng xóa bỏ "thời gian”, coi thời gian như cái gì không an toàn. Chúng ta không thích "biến cố", nghĩa là sự kiện bất ngờ, điều không dự kiến được. "Điều gì sẽ xảy ra?". Những gì ta không biết trước luôn luôn đáng sợ.
Do đó, mới có những khuynh hướng bảo thủ, duy truyền thống, cố làm mọi cách để không gì "xảy đến", không gì “thay đổi” cả.
Vì thế, toàn bộ Kinh thánh thường lặp lại cho chúng ta rằng, "biến cố" là cuộc "thần hiện" của Thiên Chúa: Người hiện đến, Người can thiệp qua các biến cố. Chẳng hạn, vì Đức Giêsu đã báo trước, nên việc phá hủy thành Giêrusalem và Đền Thánh, là một biến cố đáng sợ, dễ gây hoảng hốt... tuy nhiên, cũng là "dấu chỉ” báo hiệu Đức Giêsu sẽ "đến trên mây trời" ' Như thể ngày nay ta loan báo một cuộc cách mạng sẽ phá hủy Vatican và các vương cung thánh đường trong một cuộc thánh chiến! Hơn nữa,
cũng không thiếu những ngôn sứ luôn tuyên sấm giáng họa, đưa tin về những tai ương tương tự hay còn tệ hại hơn: nào là hiểm họa nguyên tử, nào là nạn nhân mãn, ô nhiễm lan tràn... nhiều ý thức hệ hiện nay chỉ nhằm khai thác sự sợ hãi tự nhiên này của nhân loại. Phải chăng Đức Giêsu chỉ là một trong những "ngôn sứ tuyên sấm giáng họa" trên, khi lợi dụng sự sợ hãi để tranh thủ những kẻ ủng hộ mình?
Bấy giờ thiên hạ sẽ thấy con người đầy quyền năng và vinh quang ngự trong đám mây mà đến.
Đức Giêsu không khai thác, nhưng giải gỡ cho ta sự sợ hãi đó. Những "biến cố" gây xáo trộn, không kết thúc mọi sự, không chỉ là khởi đầu cho một thế giới khác... chỉ báo trước một cuộc gặp gỡ. Ngược lại với sự sợ hãi của con người, ở đây xuất hiện hình ảnh rực rỡ của Con Người trong chính vinh quang của Thiên Chúa. Ta biết rằng, Đức Giêsu sử dụng "thị kiến của Đa-ni-en" (Đn 7,18-14)... nhưng thay đổi hoàn toàn. Triều đại của Thiên Chúa nhu Đa-ni-en mong đợi, phải chiến thắng các địch thù của ít-ra-en bằng một thứ can thiệp mãnh liệt và kỳ diệu của Thiên Chúa trong lịch sử. "Con người" tượng trưng cho "dân thánh của Đấng Tối Cao", sẽ đến "từ trên đám mây trời". Thế nên, Đức Giêsu tự đồng hóa với Con Người đó. Nhưng thoạt đầu, Ngài không xuất hiện như một hữu thể từ trời: Ngài là con của Đức Maria. Ta biết rõ xuất xứ của Ngài. Ngài không hiện diện "trong đám mây” Ngài hoàn toàn chia sẻ thân phận con người như mọi người trên trần gian. Và đúng ra, chỉ khi chết trên thập giá, Ngài mới thực sự bước vào trong Thế Giới Mới của Đấng Phục sinh đầy vinh quang và uy quyền…như Ngài đã tiên báo khi bị xét xử trước Thượng Hội Đồng Do Thái (Lc 22,69). Không xóa bỏ lịch sử, cái chết thảm hại của Đức Giêsu thực sự đã trở nên "điểm xuất phát" của một lịch sử mới. Mùa Vọng là thời gian của một cuộc khởi hành mới. Bản văn trên nhắc nhở chúng ta điều đó.
Khi những biến cố đó bắt đầu xảy ra anh em hãy đứng thẳng và ngẩng đầu lên...
Vậy Khải Huyền (trong tiếng Hy Lạp, từ này có nghĩa là "mạc khải"), đúng là một sứ điệp hy vọng. Chúng ta ghi nhận hai thái độ tương phản. Trước những tai họa bên ngoài, là cuộc Quang lâm của Đức Giêsu. Trước sự hốt hoảng của dân ngoại, là thái độ "đứng thẳng" của các tín hữu. "Người ta sợ đến hồn xiêu phách lạc... thì anh em hãy ngẩng đầu lên". Sư tương phản này còn rõ nét hơn trong toàn bản văn, khi ta đọc tới dụ ngôn khá đặc sắc: "cây vả báo hiệu mùa tươi đẹp" (Lc 21,29-30).
Vì anh em sắp được cứu chuộc...
Đối với nhiều người, điều xuất hiện như một thứ hủy hoại sự kết thúc cuộc đời của Đức Giêsu trên thập giá, kết thúc thành Giêrusalem, kết thúc đời mỗi người qua cái chết, chấm dứt các nền văn minh, chấm dứt thế giới, nghĩa là mọi "biến cố" đều mang tính chết chóc, thì đối với Đức Giêsu và đối với các tín hữu là những kẻ tín thác vào lời Ngài, lại chính là khởi đầu cho công cuộc cứu độ. Đó là khẳng định trọng tâm của Đức tin: Mầu nhiệm Phục sinh...mầu nhiệm chết đi để được sống!
Từ "Cứu chuộc" rất thông dụng trong thư của Thánh
Phaolô (1 Cr 1,30 - Rm 3,24-8,23 - Cl 1,14) nhưng trong các Tin Mừng, chỉ thấy dùng ở đây. Ta cũng biết, Luca là đệ tử của Phaolô mà! Từ "Cứu chuộc" được dịch từ "Redemptio" của Latinh. Nhưng nếu để ý đến từ gốc của tiếng Hy Lạp "apolutrosi”, người ta thường dịch là "giải thoát". Như thế, Mùa Vọng là thời giải thoát đã đến gần. “Anh em sắp được giải thoát! Anh em hãy đứng thẳng và ngẩng đầu lên!".
Vậy anh em phải đề phòng, chớ để lòng mình ra nặng nề vì chèn chén say sưa, lo lắng sự đời kẻo ngày ấy như một chiếc lưới bất thần chụp xuống đầu anh em.
Sau những lời khuyên khơi dậy hy vọng và tin tưởng, bây giờ đến một lời khuyên giúp đề cao cảnh giác. Đừng để Đức Giêsu bất thần hiện đến, nhất là khi Ngài đến lần cuối cùng. Lòng chúng ta có nguy cơ trở nên nặng nề, vì những lo âu và vì đời sống quay cuồng, vì quá bận tâm đến thế trần và vật chất, Đức Giêsu nói như thế.
"Oi dân của Ta, người đã ra nặng nề. Quá nhiều đồ ăn thức uống làm bụng ngươi trương lên. Quá nhiều đồ vật chi phối ngươi. Quá nhiều an toàn đang trói buộc ngươi. Quá nhiều hư ảo đang xâm chiếm ngươi. Quá nhiều ngu xuẩn đang chất đầy trên ngươi. Quá nhiều ảo ảnh đang làm ngươi bối rối. Ôi dân Ta, ngươi đã quá nặng nề. Hãy trở lên nhẹ nhàng hơn. Hãy sẵn lòng ra đi" (Ch. Singer).
Nên đề ra một chương trình tốt đẹp cho Mùa Vọng: đó là thời gian làm cho mình ra nhẹ! Đó là thời gian "cõi lòng nhẹ nhõm hơn". Bạn hãy giải thoát mình khỏi lo lắng thái quá về ăn uống! Những lời trên đây có thể được viết cho thời đại chúng ta, cho nền văn minh hưởng thụ chiếm hữu của ta.
Ngày ấy như một chiếc lưới, sẽ ập xuống trên mọi dân cư khắp mặt đất Vậy anh em hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn, hầu đủ sức thoát khỏi mọi điều sắp xảy đến và đứng vững trước mặt Con Người.
Tôi đừng để mình bị "chộp bắt" bất thần, như con thú sa lưới. Hãy "tỉnh thức", luôn sẵn sàng, luôn cảnh giác. Việc không biết ngày nào sẽ "xảy đến", không thể đặt ta nằm trong trạng thái thụ động biếng trễ, nhưng làm cho ta trở thành những con người "đứng thẳng" trong mọi lúc! Qua những lời trên, Đức Giêsu muốn nhắc nhở chúng ta rằng, mỗi ngày đều có thể là ngày Chúa đến! Và cầu nguyện, trong viễn tượng đó, là một thứ "canh phòng", chứ không phải là một chạy trốn, một biếng trễ: Hỡi người canh gác, bạn nhìn thấy bình minh đến chưa? Bạn có nhận thấy Đức Kitô đến không? Bạn có rình chờ những "dấu chỉ" loan báo Ngài đến? Bạn đừng ngủ mê'! Mỗi khi cử hành Thánh Thể là một chuẩn bị trước cho ngày đó, "cho tới khi Chúa lại đến". Marana tha? Lạy Chúa Giêsu, xin hãy đến. Mùa Vọng là thời gian mong đợi.
Giáo phận Nha Trang - Chú Giải
“Giờ cứu rỗi chúng con đã gần đến”
I. Ý CHÍNH:
Bài Tin-Mừng được trích ra từ bài diễn từ của Chúa Giê-su về ngày cánh chung (Lc 21,5-38). Trong bài này Chúa Giê-su nói đến việc Con Người sẽ ngự đến và nhắn nhủ mọi người phải chuẩn bị ngày đó.
II. SUY NIỆM:
1. “Chúa Giê-su phán cùng các môn đệ”:
Nhân tiện báo trước về ngày tàn phá của đền thờ Giê-ru-sa-lem, Chúa giải thích cho các môn đệ về các dấu chỉ và biến cố xảy ra trong ngày cách chung (Lc 21,5-7).
2. “Sẽ có những điềm lạ trên mặt trời, mặt trăng”:
Theo quan niệm Do Thái thời đó thì không gian có ba tầng: trời, đất và biển. Chúa muốn dùng những hình ảnh có tính cách khải huyền này để diễn tả sự can thiệp dứt khoát của Thiên-Chúa trên vũ trụ mà Người sắp giải phóng khỏi sự dữ (Rm 8,19; Kh21,1-8). Vì thế, sự rung chuyển của ba tầng trời này là nghĩa bóng của dấu chỉ báo hiệu giờ cánh chung. Vũ trụ hữu hình sẽ nhường chỗ cho trời mới đất mới của Vương Quyền Chúa Giê-su Ki-tô.
3. “Người ta sợ hãi kinh hồn chờ đợi …”:
Vũ trụ, quan niệm ngày xưa cho rằng những quyền lực thiêng liêng nằm trong không gian luôn điều khiển và chi phối mãnh lực vũ trụ. Các quyền năng đó hay bị lay chuyển rung động nên hỗn loạn giáng xuống toàn thể vũ trụ, khiến cho người ta sợ hãi kinh hồn.
4. “Lúc đó người ta sẽ thấy trên đám mây …”:
- “Trên đám mây” đây là hình ảnh quen thuộc mượn trong Cựu Ước (Đn 7,13). “Mây” thường được truyền thống coi là xa giá của Thiên-Chúa. Hình ảnh này diễn tả uy nghiêm thần linh của Chúa Kitô. Người không còn đến trong sự “thấp hèn” của cuộc sống tại thế nữa, nhưng trong sự cao cả, huy hoàng và hiển linh.
- “Con Người hiện đến” Chúa Giê-su lấy tước hiệu Con Người làm tước hiệu riêng của mình, biểu hiện vai trò Cứu Thế của Người.
5. “Các con hãy đứng dậy và ngẩng đầu lên …”:
Đây là lời kêu gọi hãy hy vọng. Những dấu hiệu và những biến cố Chúa và loan báo về ngày cánh chung thật đáng sợ. Nhưng những người tin, tức là những tín hữu của Chúa không việc gì phải lo sợ vì những biến cố đó chỉ biểu lộ sự chiến thắng và quyền lực của Thiên-Chúa. Vì thế ở đây Chúa dùng những hình ảnh ghê sợ để diễn tả ngày cánh chung. Người không nhằm mục đích mô tả tương lai cho bằng muốn các tín hữu hãy trung thành với Chúa (đứng dậy) và chuẩn bị sẵn sàng (ngẩng đầu lên) cho ngày Chúa đến trong giờ chết của mình.
6. “Các con hãy giữ mình …”:
Chúa nhắn nhủ các tín hữu phải giữ mình đừng để bị lôi cuốn hoặc dính bén những gì dưới đất. Những điều dễ lôi cuốn và làm cản trở các tín hữu đó là “chè chén say sưa” và “lo lắng việc đời” quá lẽ. Lý do phải giữ mình là vì tính cách bất ngờ của giờ chết (ngày cánh chung) (Xem Tx 5,2; Lc 12,40) như chiếc lưỡi thình lình bủa xuống con mồi, khiến không ai thoát khỏi.
7. “Vậy các con hãy tỉnh thức và cầu nguyện …”:
Chúa chỉ vẽ cách thức chờ đợi Chúa đến là thức tỉnh và cầu nguyện.
Tỉnh thức là luôn chăm chú vào công việc mà chủ đã giao cho tôi tớ (Lc 12,35-48) tức là luôn trung tín với Chúa.
Cầu nguyện luôn là cầu nguyện không nhàm chán (Lc 18,1.24-35)luôn quay về với Chúa để tôn thờ Người, để xin Người giúp đỡ và mong chờ người đến. Một khi đã được chuẩn bị bằng sự trung tín và cầu nguyện liên lỉ. Người tín hữu không còn sợ nhưng sẽ chịu đựng được những thử thách ghê gớm và họ có thể đứng vững trước sự thử thách của Con Người.
III. ÁP DỤNG VÀ THỰC HÀNH:
A/ Áp dụng theo Tin-Mừng:
Mở đầu Mùa Vọng , Giáo Hội muốn dùng bài Tin-Mừng hôm nay để diễn tả về biến cố ngày cánh chung, để nhắc nhủ chúng ta cần phải biết dựa vào tâm tình và cách thức của Do Thái xưa chờ đợi Đấng Cứu Thế đến, để thúc đẩy ta biết chuẩn bị sẵn sàng cho ngày Chúa đến với mỗi người trong ngày chết của mình.
B/ Áp dụng và thực hành:
1. Chúa dùng các biến cố trên trời, dưới đất và biển cả để giải thích cho các môn đệ về ngày cánh chung. Ngày nay Chúa dùng các sự việc xảy ra trên trời. Mưa, gió, bão, sấm chớp…xảy ra trên biển: sóng thần, lụt lội…xảy ra trên đất:Chiến tranh, loạn lạc, động đất chết chóc, tai nạn …để nhắc nhủ cho ta về sự hữu hạn của vũ trụ vạn vật và của chính bản thân mình.
2. Chúa đã đến với ta qua mầu nhiệm Nhập Thể để cứu chuộc ta ; Chúa đang đến với ta cách nhẹ nhàng trong ơn thánh để nuôi dưỡng, săn sóc để hướng dẫn ta: Chúa sẽ đến với ta trong ngày uy quyền cao cả để phán xét ta. Hiện tại ta đang đón nhận ơn Chúa thế nào và chuẩn bị cho giờ phán xét của ta ra sao? Hãy tự vấn rồi trả lời để quyết định cho mình một thái độ với tâm tình mùa vọng này.
3. “các con hãy đứng dậy và ngẩng đầu lên”: Chúa mời gọi ta chuẩn bị cho giờ chết: chúng ta chỉ có thể đứng dậy và ngẩng đầu lên khi chúng ta ở tư thế sẵn sàng cho giờ chết đến bất cứ lúc nào. Hãy noi gương các thánh tử đạo hiên ngang và sung sướng bước ra pháp trường vì các ngài luôn luôn sẵn sàng trong niềm trông cậy và yêu mến Chúa.
4. “Các con hãy giữ mình”: Chúa nhắn nhủ ta phải biết canh chừng và đề phòng những lôi cuốn của thế gian trần tục: đừng để cho sự ham mê ăn uống và lo lắng sự đời chi phối và cản trở ta trên đường hoàn thiện đời sống …
5. “Vậy các con hãy tỉnh thức và cầu nguyện”: Chúa nhắn nhủ ta phải tỉnh thức và trung thành trong việc bổn phận đối với Chúa là luôn luôn tin cậy, mến; bổn phận đối với bản thân là hoàn thiện đời sống mỗi ngày một hơn ; bổn phận đối với tha nhân bằng việc Tông Đồ truyền giáo để “nước Chúa trị đến”.
6. Bước vào đầu Mùa Vọng, chúng ta cần ôn nhớ lại ý nghĩa của Mùa Vọng.
7. Kính nhớ Chúa lần I (Giáng Sinh), nghĩa là Chúa đã nhập làm người cách đây 2000 năm. Lúc này đây chúng ta đang sống trong mầu nhiệm làm người của Chúa Giê-su. tất nhiên chúng ta không thể sống theo một tâm tình như thể Chúa chưa giáng trần. Nhưng chúng ta sống lại những tâm tình của dân Do Thái mong đợi Chúa đến, để lúc này đây công cuộc Nhập Thể của Chúa ăn sâu vào đời sống của ta, việc này đòi nhiều thời gian và ta sẽ phải làm suốt đời.
8. Trông đợi Chúa đến lần thứ hai trong ngày cánh chung. Việc này mọi người đang chờ đợi, không có khác biệt giữa dân Do Thái và chúng ta. Nhưng nếu chỉ có một số người sẽ sống đúng với ngày cánh chung đó thì trái lại, đa số loài người sẽ chết trước ngày đó.
Vậy sự chết của mỗi người cũng là một cuộc gặp gỡ Chúa lần thứ II. Vì thế cần chuẩn bị chu đáo cho việc gặp gỡ này được tốt đẹp.
Chính tâm tình của Mùa Vọng qua phần phụng vụ Lời Chúa, nhất là bài đọc của 4 Chúa nhật sẽ giúp nhắc nhủ, hướng dẫn và khích lệ chúng ta làm công việc chuẩn bị gặp gỡ Chúa trong hiện tại bằng ơn thánh và trong tương lai bằng giờ chết của bản thân mình.